Navelstrengbloed doneren

Je bent bevallen, hebt je kindje op je borst en de placenta is geboren. Maar wat gebeurt er eigenlijk na afloop van de bevalling met de placenta en navelstreng? Helaas wordt in veel ziekenhuizen (en bij thuisbevallingen) de placenta en navelstreng ingevroren en vervolgens als medisch afval weggegooid. Zonde, omdat er in de navelstreng en placenta bloedvormende stamcellen zitten die gedoneerd kunnen worden aan een publieke donatiebank (Sanquin) en deze weer gebruikt kunnen worden voor stamceltransplantatie bij bijvoorbeeld patienten met leukemie.

Wat is navelstrengbloed?

Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw is al bekend dat in de navelstreng en placenta bloedvormende stamcellen zitten. Deze stamcellen kunnen gemakkelijk geoogst, gecontroleerd en opgeslagen worden (bij een temperatuur van -200 graden celsius) zonder een enkel nadelig gevolg voor moeder en kind. Voor het invriezen van de stamcellen wordt het weefseltype bepaald, het navelstrengbloed wordt getest en vervolgens gaan de stamcellen naar de navelstrengbloedbank van Sanquin in Leiden.
De stamcellen in het navelstrengbloed kunnen uitgroeien tot bloedcellen en cellen van het immuunsysteem maar ook tot andere typen cellen. Omdat deze stamcellen zogenaamd 'naief' zijn is een perfecte match met een patient niet nodig. Het bloed kan dus bij grote spoed snel gebruikt worden en levert zo een positief effect op de aanmaak van bloed en het herstellen en versterken van het immuunsysteem. Navelstrengbloed kan gebruikt worden voor meer dan zeventig verschillende ziektes waaronder verschillende soorten kanker (zoals leukemie) maar ook bij ziektes aan het immuunsysteem of de stofwisseling. Het is belangrijk om te weten dat wanneer een leukemiepatient een stamceltransplantie krijgt dit het beste uitgevoerd kan worden met gedoneerde stamcellen in plaats van zijn of haar eigen stamcellen. De gedoneerde stamcellen zijn 'schoon' en geven de patient een boost terwijl de eigen stamcellen juist de veroorzaker zijn van de leukemie en zo de patient dus ook niet kunnen helpen. Op dit moment worden nog veel donaties gedaan met stamcellen uit het buitenland omdat in Nederland de stamceldonatiebank nog in de kinderschoenen staat. In landen als Duitsland en de Verenigde Staten worden wel actief donoren geworven maar dit wordt in Nederland helaas nog niet gedaan.

Hoe doneren?

In Nederland is het alleen mogelijk om navelstrengbloed te doneren wanneer je in een ziekenhuis of geboortecentrum bevalt dat een samenwerkingsverband heeft met Sanquin. Helaas heeft Sanquin nog niet door heel Nederland samenwerkingsverbanden met ziekenhuizen en geboortecentra waardoor je op dit moment alleen navelstrengbloed kunt doneren bij een achttal ziekenhuizen in de regio Leiden, Den Haag, Amsterdam en Rotterdam. Je kunt er daarom ook voor kiezen om het bloed op te laten slaan bij een commercieel bedrijf maar op deze manier kan het bloed alleen gebruikt worden voor prive gebruik.

Wanneer je ervoor kiest om het navelstrengbloed te doneren. gaat de afnamen als volgt:

Nadat je baby is geboren (vaginaal of via een keizersnede), de placenta is geboren en de navelstreng is afgeklemd en doorgeknipt. wordt het bloed afgenomen. Het bloed wordt met een spuit afgenomen uit de navelstreng. Het afnemen van het bloed kost ongeveer tien minuten en resulteert in zo'n tachtig tot honderdveertig mililiter navelstrengbloed.
Het bloed is bij kamertemperatuur enkele dagen levensvatbaar waardoor er genoeg tijd is om het bloed te vervoeren naar Leiden, te testen en in te vriezen. De afname van navelstrengbloed is niet schadelijk voor moeder of kind en is geheel pijnloos.
Het doneren van navelstrengbloed bij een thuisbevalling is helaas nog niet mogelijk omdat verloskundige hier (nog) niet voor zijn opgeleid.

Publiek doneren of prive opslaan?

In Nederland kun je 'kiezen' uit het doneren van navelstrengbloed aan de publieke donatiebank van Sanquin of het prive opslaan van de stamcellen bij een commercieel bedrijf. De kosten van de laatste optie zijn zo'n 2700 euro per jaar. Het nadeel van het doneren bij een commercieel bedrijf is dat je er andere patienten niet mee kunt helpen terwijl de kans op genezing bij bijvoorbeeld leukemie groter is als patiënten worden geholpen met bloed van een ander. Die vreemde cellen hebben een ‘opruimeffect’. Ze ruimen problemen in het bloed op. Wanneer je eigen navelstrengbloed inbrengt van een patiënt, geef je het bloed waarin het probleem is ontstaan. Patiënten met onder meer leukemie bij wie het noodzakelijk is om een stamceltransplantatie met navelstrengbloed uit te voeren moeten nu vaak een beroep doen op navelstrengbloedbanken in het buitenland, omdat er in eigen land geen match is.
Veel mensen denken dat wanneer ze de stamcellen prive opslaan bij een commercieel bedrijf ze deze kunnen gebruiken voor hun eigen kinderen wanneer dit nodig is omdat dit vaak de beste match is. De realiteit is de kans dat broers en of zussen een match zijn maar 25%. Er moet dus vaak alsnog uitgeweken worden naar de publieke stamcelbank.
Het nadeel aan publiek doneren en dat is dat de hoeveelheid navelstrengbloed vaak zo klein is dat er wel een leven mee gered kan worden maar dat er misschien geen beroep meer op kan worden gedaan wanneer het bloed nodig is voor bijvoorbeeld een familielid. Ook komt het voor dat de hoeveelheid navelstrengbloed zo klein is dat het niet de moeite waard is om ingevroren te worden en het bloed gebruikt wordt om onderzoek mee te doen.

Waar je ook voor kiest, het is altijd goed om je te laten informeren naar de mogelijkheden van navelstrengbloeddonatie om zo een weloverwogen keuze te maken waar jullie als ouders achter staan. Mocht je na dit artikel interesse hebben gekregen in het doneren van het navelstrengbloed neem dan contact op met je gynaecoloog of verloskundige of kijk op de site van sanquin (www.sanquin.nl).